Alan Smithee: Ο σκηνοθέτης-φάντασμα του Χόλιγουντ που γύρισε δεκάδες ταινίες (χωρίς να υπάρχει)

Αν είσαι fan του σινεμά ή έχεις χαθεί ποτέ στα παρασκήνια του IMDb, υπάρχει μια μυστηριώδης φιγούρα που ίσως σου έχει τραβήξει το μάτι: ο Alan Smithee. Ένας σκηνοθέτης με φιλμογραφία δεκαετιών, από θρίλερ μέχρι ρομαντικές κομεντί και sci-fi ταινίες, που όμως… δεν υπήρξε ποτέ.

Ναι, σωστά διάβασες. Δεν υπήρξε ποτέ, παρά το γεγονός ότι φαίνεται να έχει σκηνοθετήσει δεκάδες ταινίες από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, μέχρι και την αλλαγή του αιώνα. Ο Alan Smithee είναι το ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσαν οι σκηνοθέτες του Χόλιγουντ όταν ήθελαν να αποκηρύξουν την ταινία τους. Δηλαδή, όταν πίστευαν ότι για διάφορους λόγους, όπως ας πούμε οι παρεμβάσεις του στούντιο, το τελικό αποτέλεσμα δεν ήταν πιστό στο όραμα τους.

Η ιστορία του Alan Smithee ξεκινά επίσημα το 1968, με την ταινία Death of a Gunfighter. Οι δημιουργικές διαφωνίες μεταξύ του σκηνοθέτη Robert Totten και του πρωταγωνιστή Richard Widmark οδήγησαν στην αλλαγή σκηνοθέτη εν μέσω γυρισμάτων, με τον Don Siegel να αναλαμβάνει να ολοκληρώσει την ταινία.

Τελικά, όμως, κανένας από τους δύο δεν ήθελε να βάλει το όνομά του πάνω στο τελικό αποτέλεσμα. Έτσι γεννήθηκε ο Alan Smithee — ένας φανταστικός σκηνοθέτης που έκτοτε «υπέγραφε» κάθε ταινία που οι πραγματικοί δημιουργοί ήθελαν να αποποιηθούν.

Για να χρησιμοποιηθεί το όνομα, έπρεπε να πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια από από την Directors Guild of America (DGA). Κυρίως, έπρεπε ο σκηνοθέτης να αποδείξει ότι έχασε τον δημιουργικό έλεγχο του project — ότι, δηλαδή, το τελικό cut δεν αντανακλούσε την καλλιτεχνική του άποψη. Το όνομα Smithee γρήγορα απέκτησε cult status και άρχισε να εμφανίζεται σε ταινίες, τηλεοπτικά επεισόδια, ακόμη και μουσικά βίντεο κλιπ.

Μερικές από τις πιο γνωστές ταινίες του «Alan Smithee» είναι:

• Death of a Gunfighter (1969)

• Let’s Get Harry (1986)

• Solar Crisis (1990)

• Hellraiser: Bloodline (1996)

• Woman Wanted (1999)

• An Alan Smithee Film: Burn Hollywood Burn (1997)

• Το επεισόδιο The Twilight Zone: Dreams for Sale (1985)

Aυτό το όνομα έγινε και αφορμή για αρκετή ειρωνεία και σάτιρα μέσα στο ίδιο το Χόλιγουντ. Το 1997, κυκλοφόρησε η ταινία An Alan Smithee Film: Burn Hollywood Burn, μια σάτιρα για… έναν σκηνοθέτη που θέλει να αποκηρύξει την ταινία του, αλλά δεν μπορεί, γιατί το ψευδώνυμο που του δίνουν είναι… το δικό του όνομα. Μετά από αυτό, και με το όνομα πλέον να έχει γίνει κοινό μυστικό, η DGA απέσυρε επίσημα το όνομα “Alan Smithee” το 2000.

Fun Facts:

• Το όνομα «Smithee» επιλέχθηκε γιατί ήταν σχετικά σπάνιο και δεν υπήρχε κάποιος με αυτό το επώνυμο στο μητρώο των σκηνοθετών. Ε, τώρα πια δύσκολα βρίσκεις Alan Smithee στο Facebook.

• Η ταινία Burn Hollywood Burn ήταν τόσο κακή, που ο ίδιος της ο σκηνοθέτης (Arthur Hiller) αποκήρυξε το έργο του… και την υπέγραψε ως Alan Smithee. Δηλαδή έπαθε… Smithee από τον Smithee.

• Το όνομα έγινε τόσο διάσημο, που παρωδήθηκε σε επεισόδια σειρών όπως το The Simpsons, το Family Guy και το Entourage.

• Μετά το 2000, οι σκηνοθέτες άρχισαν να χρησιμοποιούν άλλα ψευδώνυμα όπως Thomas Lee (Supernova) ή πιο αόρατα alias, γιατί το “Smithee” είχε γίνει τόσο γνωστό που πλέον… δεν ήταν και τόσο ανώνυμο.

Κι όμως, ο μύθος του Smithee δεν πέθανε. Αντίθετα, μεταμορφώθηκε. Σήμερα, υπάρχουν εναλλακτικά ψευδώνυμα, πιο διακριτικά — αλλά η λογική παραμένει: όταν τα πράγματα πάνε στραβά και το τελικό αποτέλεσμα δεν θυμίζει σε τίποτα αυτό που είχε στο μυαλό του ο σκηνοθέτης, ένα φάντασμα αναλαμβάνει την ευθύνη.