Public Service Broadcasting: «Μου αρέσουν τα μεγάλα, “ανόητα” καλλιτεχνικά στοιχήματα»

Με έναν ήχο που παντρεύει το art rock με την electronica και την αφηγηματική δύναμη ηχητικών αποσπασμάτων από ντοκιμαντέρ και ιστορικά αρχεία, οι Public Service Broadcasting έχουν καταφέρει να μετατρέψουν την ίδια την Ιστορία σε συναρπαστικό ηχητικό αφήγημα.

Από το space race και τις εξορύξεις άνθρακα, μέχρι την Amelia Earhart και τον Τιτανικό, ο δημιουργός του project, J. Willgoose, μιλά στο Roxx για τη διαδικασία έρευνας πίσω από κάθε άλμπουμ, τη σχέση του με τα οπτικά μέσα και την ισορροπία ανάμεσα στην ιστορική αλήθεια και την καλλιτεχνική ελευθερία.

Roxx: Τα albums σας αντλούν συχνά υλικό από αρχειακές πηγές, παλιές ταινίες και ντοκιμαντέρ. Πώς αποφασίζετε ποιο ιστορικό γεγονός ή θέμα θα εξερευνήσετε κάθε φορά και ποια είναι η διαδικασία της έρευνάς σας;

J. Willgoose: Συνήθως ακολουθώ το ένστικτό μου και τα πράγματα που με ενδιαφέρουν, έχοντας παράλληλα υπόψη τη φύση του υλικού και το πόσο ρεαλιστικό είναι να μπορέσουμε να το χρησιμοποιήσουμε. Δεν θα είχε νόημα, για παράδειγμα, να προσπαθήσουμε να διασκευάσουμε μια ταινία του Χόλιγουντ σε άλμπουμ, καθώς θα χρειαζόμασταν τόσα δικαιώματα που θα χρεωκοπούσε το εγχείρημα. Υπάρχει, λοιπόν, πάντα μια δόση ρεαλισμού στο τι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για αυτή την απόφαση, είναι η αντίδραση του κόσμου στο προηγούμενο άλμπουμ. Η αλήθεια είναι πως θέλω συνεχώς να αλλάζω τον ήχο μας και να δοκιμάζω νέα πράγματα σε κάθε επίπεδο. Το τελευταίο άλμπουμ ήταν μια ιστορία με γυναίκα στο επίκεντρο και αφορούσε την ελπίδα, την ελευθερία, τη φιλοδοξία και το ανθρώπινο πνεύμα. Μπορείς, λοιπόν, να φανταστείς ότι το επόμενο ίσως είναι αρκετά διαφορετικό θεματολογικά. Η διαδικασία έρευνας ξεκινά πάντα με πολύ διάβασμα, γενικότερα γύρω από το θέμα και έπειτα πιο στοχευμένα, μέχρι να σχηματιστεί μια κεντρική ιδέα για τη δομή του δίσκου και μερικούς πιθανούς τίτλους τραγουδιών. Από εκεί και πέρα μου είναι πιο εύκολο να σχεδιάσω το άλμπουμ και να γράψω τα κομμάτια με τη σωστή αλληλουχία.

Roxx: Στο “The Last Flight” επικεντρωθήκατε στη ζωή και την εξαφάνιση της Amelia Earhart. Ποιες δυσκολίες συναντήσατε στην προσπάθεια να ισορροπήσετε τον σεβασμό στην ιστορία με τη μουσική δημιουργικότητα;

J. Willgoose: Η βασική πρόκληση, πέραν του ότι ήταν το πρώτο άλμπουμ όπου έπρεπε να αναπαραγάγουμε εξ’ολοκλήρου το αρχειακό υλικό με ηθοποιούς, κάτι που ήταν τεχνικά δύσκολο και άκρως αγχωτικό, ήταν να βεβαιωθούμε πως ένα άλμπουμ για το τελευταίο, τραγικό ταξίδι της δεν θα ακουγόταν υπερβολικά πένθιμο ή μίζερο. Ήταν μια συναρπαστική, θετική προσωπικότητα, μια ρεαλίστρια με πολύ ώριμη στάση απέναντι στον θάνατο. Είμαι βέβαιος πως οι τελευταίες στιγμές της ήταν τρομακτικές, γι’ αυτό και τις παρουσιάσαμε με τον τρόπο που το κάναμε, αλλά δεν ήθελα αυτές να καθορίσουν τον τόνο ολόκληρου του άλμπουμ ή τον τρόπο που θα φαινόταν η υπόλοιπη ζωή της.

Roxx: Πώς έχει εξελιχθεί το οπτικό στοιχείο των συναυλιών σας από τα πρώτα live μέχρι σήμερα; Και ποιον ρόλο παίζει ο Mr. B στη διαμόρφωση της εμπειρίας του κοινού;

J. Willgoose: Στην αρχή ήμουν μόνος μου, με λίγα όργανα και χωρίς καθόλου οπτικά στοιχεία. Πλέον, στο Ηνωμένο Βασίλειο, παίζουμε σε μεγάλες σκηνές με δεκάδες οθόνες που προβάλλουν διαφορετικά βίντεο ταυτόχρονα. Είναι ένας πραγματικός καταιγισμός εικόνων, με την καλή έννοια. Ο Mr. B μπήκε στην ομάδα στα τέλη του 2012 και έκανε τεράστια διαφορά. Δεν μπορούσαμε πάντα να τον φέρουμε μαζί μας εκτός Βρετανίας λόγω κόστους, αλλά είμαστε πολύ χαρούμενοι που θα είναι μαζί μας στην Αθήνα αυτή τη φορά, γιατί προσθέτει τεράστιο βάθος στη ροή και στο οπτικό αποτύπωμα του show.

Roxx: Η μουσική σας είναι συχνά οργανική, με δείγματα ήχων και ομιλιών. Έχετε σκεφτεί να γράψετε περισσότερο πρωτότυπο φωνητικό υλικό ή να συνεργαστείτε πιο εκτεταμένα με τραγουδιστές;

J. Willgoose: Τα τελευταία μας άλμπουμ περιλαμβάνουν τρεις ή τέσσερις (ή και περισσότερες) φωνητικές συνεργασίες το καθένα, και δεν νομίζω ότι θα ήθελα να κάνω ποτέ έναν δίσκο εξ ολοκλήρου τραγουδισμένο. Η ισορροπία τώρα μου φαίνεται σωστή. Οι φωνές προσφέρουν προσωπικότητα και βοηθούν στη διαμόρφωση της αφήγησης, αλλά δεν μου αρέσει να περιορίζομαι σε έναν μόνο τρόπο δουλειάς, οπότε απολαμβάνω την ευελιξία που έχουμε.

Roxx: Ο ήχος της μπάντας σας περιλαμβάνει στοιχεία από art rock, electronica, krautrock και άλλα είδη. Πώς ενσωματώνετε όλες αυτές τις επιρροές χωρίς να χάνετε τη συνοχή της ταυτότητάς σας;

J. Willgoose: Δεν είναι δική μου δουλειά να πω αν το καταφέρνουμε ή όχι, αλλά υποθέτω ότι το γεγονός πως όλη η μουσική γράφεται από το ίδιο άτομο -ανεξαρτήτως είδους- βοηθά στο να διατηρείται μια συνέπεια. Επίσης στην διατήρηση της ταυτότητάς μας συμβάλλει η έντονη παρουσία του οπτικού στοιχείο και όλη η προσπάθεια γύρω από το project που δίνει μια αίσθηση ομοιογένειας, με σαφές μήνυμα και έντονο το ανθρωπιστικό στοιχείο.

Roxx: Οι ζωντανές εμφανίσεις σας φαίνεται να έχουν ιδιαίτερη σημασία για εσάς, όχι μόνο ως προς το μουσικό τους κομμάτι, αλλά και ως προς το βιωματικό. Ποιες είναι μερικές αγαπημένες στιγμές ή χώροι όπου ένιωσες ότι το live “κλικαρε” πραγματικά;

J. Willgoose: Υπήρξαν αρκετές τέτοιες στιγμές. Η πιο πρόσφατη ήταν πέρυσι στο θρυλικό Barrowland Ballroom στη Γλασκώβη. Σπάνια καταφέρνω να σιγήσω εντελώς τη φωνή της αυτοκριτικής μέσα στο κεφάλι μου, αλλά εκείνο το βράδυ τα κατάφερα και το απήλαυσα πραγματικά. Μάλιστα, κάποια στιγμή σκέφτηκα: “Είμαστε καλή μπάντα!”, κάτι που δεν σκέφτομαι σχεδόν ποτέ (γέλια)!

Roxx: Πώς αντιμετωπίζεις την ένταση ανάμεσα στην ιστορική αφήγηση (την αλήθεια, τα γεγονότα) και τη δημιουργική ελευθερία του καλλιτέχνη; Νιώθεις υποχρέωση να είσαι ιστορικά ακριβής ή σε ενδιαφέρει περισσότερο η συναισθηματική / ποιητική αλήθεια;

J. Willgoose: Πιστεύω πως όσο αντιμετωπίζεις το υλικό με σεβασμό, βρίσκεσαι σε σωστό δρόμο. Σε πιο σοβαρά θέματα, όπως η εξόρυξη άνθρακα, το Apollo 1 ή ο θάνατος της Earhart, έχεις φυσικά λιγότερα περιθώρια να “παίξεις”, και πρέπει να αφήσεις την ιστορία σε απόλυτη προτεραιότητα. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και σε τέτοιους δίσκους υπάρχουν στιγμές ειρωνείας (έστω και σκοτεινής, όπως στο People Will Always Need Coal), ή απλώς στιγμές αφέλειας και χαράς, για να ισορροπούν τις πιο βαριές στιγμές.

Roxx: Από πού βρίσκεις το αρχειακό σου υλικό (ήχο, φιλμ κ.λπ.); Υπάρχουν ιδρύματα ή συλλογές που έχουν επηρεάσει καθοριστικά τη δουλειά σου;

J. Willgoose: Η πιο σημαντική συνεργασία που έχουμε, μακράν, είναι με το British Film Institute (BFI) στο Λονδίνο. Μας υποστήριξαν απόλυτα από την πρώτη στιγμή, όταν τους πήρα απλώς τηλέφωνο από το πουθενά για να ζητήσω άδεια χρήσης κάποιου υλικού. Ορισμένοι φορείς πνίγονται στη γραφειοκρατία και στην ανάγκη εμπορευματοποίησης των αρχείων τους, χάνοντας την ευκαιρία για τέτοιου είδους συνεργασίες, αλλά το BFI μας αγκάλιασε με ανοιχτό μυαλό και γενναιοδωρία. Ό,τι θετικό και να πω γι’ αυτούς είναι λίγο!

Roxx: Τα θέματα που επιλέγετε (το space race ΗΠΑ και ΕΣΣΡ, οι εξορύξεις, η Earhart κ.ά.) συχνά έχουν κοινωνικές, πολιτικές ή ανθρωπιστικές προεκτάσεις. Πόσο επηρεάζεσαι από τα σύγχρονα γεγονότα όταν αποφασίζεις για το επόμενο θέμα;

J. Willgoose: Δεν νομίζω ότι με επηρεάζουν άμεσα ως προς το τι δουλεύω, αλλά μπορούν να βοηθήσουν στο να δούμε τα ιστορικά γεγονότα υπό νέο πρίσμα και να αναδείξουμε νέα νοήματα μέσα από αυτά. Αν πάρουμε, για παράδειγμα, τις διαφημίσεις πρόσληψης ανθρακωρύχων που χρησιμοποιήσαμε, γνωρίζοντας σήμερα πώς κατέληξαν τα πράγματα, δεν μπορείς να μην νιώσεις μια πικρή ειρωνεία για όσα τους υπόσχονταν τότε. Πιστεύω ότι η σκόπιμη αποδόμηση αυτών των κοινοτήτων άνοιξε τον δρόμο για το Brexit με πολλούς τρόπους. Έτσι, επιστρέφοντας στο παρελθόν, μπορείς να κατανοήσεις καλύτερα το παρόν. Το ίδιο ισχύει όταν ακούς το White Star Liner ή το The Unsinkable Ship (η θεματική των τραγουδιών είναι ο Τιτανικός), γνωρίζοντας πώς τελείωσε εκείνο το ταξίδι. Δεν γίνεται να μην το δεις αλλιώς. Δεν είναι βουτιά στη νοσταλγία, αλλά ουσιαστικά μια επαναπροσέγγιση του παρελθόντος μέσα από οσα γνωρίζουμε σήμερα για αυτό.

Roxx: Κοιτώντας μπροστά, ποιες μουσικές, θεματικές ή τεχνικές κατευθύνσεις σε ενθουσιάζουν για τα επόμενα projects;

J. Willgoose: Έχοντας γράψει πέντε άλμπουμ (και βρισκόμενος στα μισά του έκτου), και απαντώντας κάθε φορά σε ερωτήσεις μετά την κυκλοφορία τους (γιατί συνήθως δεν σκέφτομαι τον λόγο για τον οποίον κάνω κάτι, μέχρι να το έχω ήδη κάνει) νομίζω ότι το κοινό νήμα που ενώνει τις δημιουργίες μας είναι το ανθρώπινο πνεύμα. Μπορεί να είναι η σκοτεινή του πλευρά ή οι στιγμές που ενωθήκαμε ως είδος και καταφέραμε να ξεπεράσουμε δύσκολες καταστάσεις με όπλα την ελπίδα και την ανθρωπιά. Τελικά, όλα περνούν μέσα από το περίεργο δίκτυο νευρώνων που απαρτίζουν τον εγκέφαλό μου. Αυτόν τον μηχανισμό χρησιμοποιώ για να εκφράσω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου για τον κόσμο. Μου αρέσει να αναλαμβάνω μεγάλα, ίσως “ανόητα”, όπως θα έλεγαν μερικοί, καλλιτεχνικά στοιχήματα και να βλέπω αν μπορούμε να τα πετύχουμε. Για να δούμε αν θα τα καταφέρουμε και με το επόμενο άλμπουμ.

Οι Public Service Broadcasting εμφανίζονται ζωντανά το Σάββατο 18 Οκτωβρίου στο Gazarte Ground Stage στην Αθήνα.

Εισιτήρια προπωλούνται μέσω της more.com και του δικτύου καταστημάτων της.